Bewoners elders actiever

foto

In Nederland spelen burgers een kleinere rol in de opvang, huisvesting en integratie van vluchtelingen dan in landen als bijvoorbeeld Italië, Polen, Duitsland en Spanje. Dit blijkt uit een ontmoeting tussen professionals uit de verschillende landen tijdens een Minisymposium over inwonersinitiatieven bij asiel en migratie. Toch zijn er ook in Nederland voorbeelden van kleinschalige burgerinitiatieven te zien en zijn er studies naar kleinschalige opvang in de buurt gedaan. Ook gemeenten worden actiever op dit gebied. Daarbij zie we nieuwe functies bij gemeenten ontstaan, gericht op het bieden van onderdak aan asielzoekers en statushouders.

Geen noodzaak om in actie te komen

Mogelijke oorzaak waarom burgers in andere landen actiever zijn, is dat de opvang van vluchtelingen in Nederland strak door de overheid (het COA) is geregeld op speciaal hiervoor ingerichte, vaak grootschalige plekken (AZC’s). Hierdoor voelen gemeenten en hun inwoners mogelijk minder sterk de noodzaak om in actie te komen dan in de andere landen.

Bed met werk in hotel

In andere landen spelen de inwoners van het land vaak een grotere rol. Zo is er in Augsburg (Duitsland) een voormalig bejaardentehuis omgevormd tot een hotel voor gasten met en zonder asiel. De asielzoekers wonen (apart van de gasten) en werken in het hotel en maken daar gebruik van allerlei voorzieningen. Zodoende kunnen ze werkervaring opdoen en start alvast de inburgering.

Wel voor statushouders

In Nederland zijn er wel kleinschalige bewonersinitiatieven, maar in mindere mate en dan vooral gericht op Oekraïners. Organisaties zoals de Thuisgevers en Takecarebnb richten zich niet op asielzoekers, maar op het tijdelijk huisvesten van statushouders. Hiermee leveren zij een bijdrage aan de doorstroming in de asielketen.

Magic Communities

Ook gericht op statushouders deed Bram Dorsman, voormalig student TU Eindhoven, onderzoek naar kleinschalige opvang in de buurt. In Nederland zijn steden begonnen met Magic Mix huisvesting, waar statushouders en autochtone Nederlanders samenwonen en gemeenschappelijke ruimten delen. Magic Mix projecten kunnen inburgeraars helpen bij het opbouwen van een sociaal netwerk en het integreren. De Architekten Cie heeft op basis van dit onderzoek een model met toolbox ontwikkeld voor de Magic Mix.

Betrokken bij bouw en onderhoud

In Zuiderveld (Gelderland) zijn nieuwkomers betrokken bij de bouw en nu bij het onderhoud van een ecodorp. Hierbij werden de bewoners van het ecodorp 1 op 1 gekoppeld aan asielzoekers, waardoor er een win-win situatie ontstond. Graag zouden de bewoners van het ecodorp ook de asielzoekers in hun dorp willen laten wonen, maar daar ontbreekt het geld voor.

Een open deur

De uitdaging voor kleinschalige bewonersinitiatieven rond vluchtelingenopvang is om bij gemeenten een voet tussen de deur te krijgen, zeggen de deelnemers aan het minisymposium. Gemeenten pleiten voor kleinschalige opvang in de buurt, passend bij de eigen gemeenschap, maar dat gaat niet vanzelf. Initiatiefnemers zeggen hierbij een rol te willen spelen, maar hebben de overheid wel nodig. Hoe en in welke vorm samenwerking tot stand kan komen, is nog zoeken.

Veel ruimte nodig

In Bouwstenen-verband zoeken we mee naar de invulling van die gemeentelijke rol als het gaat om de (benodigde) ruimte voor het huisvesten van vluchtelingen en de daarbij benodigde voorzieningen op het gebied van onderwijs, sport en zorg. We hebben daar een verkennende notitie over gemaakt. In de praktijk blijft het lastig om geschikte en beschikbare ruimte te vinden, want ruimte is schaars en ook vanuit andere beleidsvelden (wonen, energie, klimaat) wordt naar ruimte gezocht. Om nieuwkomers een plek in de lokale samenleving te bieden zien we binnen gemeenten nieuwe functies ontstaan; functies rond programma's tussen beleid en vastgoed in. .

Meedoen?

Tijdens de Maatschappelijk Vastgoeddag op 14 december 2023 kijken we samen met partners hoe ieder vanuit zijn eigen opgave kan bijdragen aan kleinschalige vluchtelingenopvang, passend bij de lokale gemeenschap. Zie hier de sessie die hier specifiek over gaat.