Energieregistratie en Bewakingssysteem (EBS)

Er zijn momenteel zo’n 40 energieregistratie en -bewakingssystemen te koop. Op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland staan ze op een rijtje (zoekwoord: 'Energiemanagement software systemen').

Functionaliteiten

Een Energie Beheer Systeem (EBS):

meet het energiegebruik en de buitentemperatuur;
monitort de ontwikkeling van het energiegebruik via dashboards en grafieken;
geeft (eventueel) een signaal per sms of e-mail als er iets vreemds aan de hand is;
biedt houvast voor andere acties, zoals informatie voor facturatie of een koppeling met andere meetapparatuur of installaties waarmee het energiegebruik wordt geregeld.

Verschillen

Tussen de systemen zijn er grote verschillen, met name in de mogelijkheden voor monitoring en wat ze verder kunnen, blijkt uit een analyse van Bouwstenen in november 2018:

drie systemen kunnen geen 'real time' data inlezen;
dertien systemen kunnen geen gebouwbeheersysteem uitlezen;
zeven systemen hebben geen aansluitmogelijkheden voor sensoren en meters;
enkele systemen leveren geen overzicht van trendanalyses, correlaties met het weer of benchmarkgegevens waarmee het gebruik kan worden vergeleken met anderen;
vijf systemen hebben geen 'real time' dashboard;
acht systemen kunnen de energievraag niet voorspellen;
meer dan de helft van de systemen biedt geen mogelijkheid voor een koppeling met energiebesparingsmaatregelen.

Er zijn systemen in de markt, zoals de Energy Profiler van Sweco, met alle voornoemde functionaliteiten. Het systeem analyseert de recente verbruiken en berekent direct het besparingspotentieel. Daarbij wordt rekening gehouden met in-/uitschakeling van verlichting, computers, printers en installaties zoals verwarming, ventilatie en koeling.

Steeds slimmer

De systemen worden steeds slimmer. De verwachting is dat ze steeds meer informatie over het gebruik van het gebouw kunnen verwerken, zoals informatie over de behoeften en gewoonten van gebruikers. Die worden nu vaak nog apart verzameld, maar kunnen steeds beter worden gebundeld en vertaald naar bruikbare informatie voor het energiemanagement. Dankzij 'machine learning' (algoritmes) blijft de gebundelde informatie niet statisch, maar wordt de voorspellende waarde van de systemen groter. Doel hiervan is om gebruikers op voorhand te informeren over zaken die van invloed kunnen zijn op het energieverbruik en de levensduur van installaties.

Erkende maatregel

Zorg, onderwijs, sport en recreatie, kantoren, detailhandel en horeca moeten als ze meer dan 25.000 m3 gas of 50.000 kWh per jaar gebruiken beschikken over een energieregistratie- en bewakingssysteem (op basis van de Wet milieubeheer). Een EBS is een erkende maatregel.

Verwacht resultaat

De systemen zelf besparen niets, maar helpen zicht te houden op het energiegebruik en bij het treffen van maatregelen.

De besparingen zijn afhankelijk van de mogelijkheden van het systeem en het feitelijk gebruik. Volgens leveranciers kan dit oplopen tot 30% van het oorspronkelijke energiegebruik.
De aanschaf en implementatie van een systeem kunnen zich binnen een jaar terugverdienen.
Naarmate het EBS langer goed wordt gebruikt, is er minder zichtbaar resultaat. Het systeem krijgt dan vooral een monitor- en bijstuurfunctie.

Praktijkervaring

Vaak liggen de taken die bij het energiemanagement horen versnipperd over de organisatie. Het gebruik wordt niet actief gemonitord en er wordt alleen naar de jaarrekening gekeken. De kosten worden afgewikkeld door de financiële administratie en weer iemand anders is bezig met labeling en maatwerkrapporten. Hierdoor zijn de kosten voor energiemanagement vaak hoger dan nodig.

Een EBS systeem kan helpen meer grip te krijgen op het energiegebruik maar moet ook passen bij de gebruiker. Sommige systemen zijn meer van de ruwe data verstrekking dan van inzicht of advies geven. Veel systemen zijn te ingewikkeld voor de doelgroep. Er zitten redelijk wat aanbieders voor “techneuten” bij die veel te uitgebreide rapporten leveren. Dat is niet echt gebruiksvriendelijk en leidt ertoe dat mensen het niet daadwerkelijk gaan gebruiken. Systemen die kWh, m³ en GJ, naar euro’s vertalen, alarmeren bij hoog of laag energieverbruik en signalen geven als de gebruiker in actie moet komen zijn dan beter.

De gemeente Leiden gebruikt de data uit de monitor om samen met de inspecteur van de milieudienst bij scholen langs te gaan en te zorgen dat de installateur dan ook aanwezig is, omdat zij vaak de installaties regelen.

Tips voor gebruik

Kies een systeem dat voldoet aan de wettelijke eisen;
Kies een systeem dat bij de organisatie past (of organiseer goed gebruik);
Maak één persoon binnen de organisatie verantwoordelijk voor het energiemanagement (energiecoördinator, verduurzamer, informatiemanager of vastgoedmanager) en leer hem/haar met het systeem om te gaan (goed te gebruiken).
Zorg dat je mensen met verstand van zaken de apparatuur laat inregelen en naar de data uit de monitor laat kijken
Bespreek regelmatig met elkaar wat de maatregelen opleveren (zichtbaar resultaat, betere instellingen, voortschrijdende inzichten).