Energiekosten en inflatie

De stijgende energieprijs en de inflatie heeft grote consequenties voor huishoudens. Er zullen mensen zijn die de rekening van de sportclub niet meer kunnen betalen. En wellicht zijn er ook mensen die een extra beroep doen op de faciliteiten die scholen, sportaccommodaties, buurthuizen, bibliotheken en werkplekken bieden. Bijvoorbeeld om warm te blijven, te douchen of te eten. Dergelijke plekken zijn vaak een tweede thuis, waar mensen een groot deel van de dag verblijven. De gevolgen van energiearmoede kunnen juist daar worden verzacht. De betrokken organisaties kampen echter zelf ook met een hoge energierekening.

 

Op deze webpagina houden we een overzicht bij van signalen en oplossingen als het om die plekken gaat. Aanvullingen zijn welkom en kunnen naar nieuws@bouwstenen.nl. 

Warmteplekken

Om de gevolgen van de stijgende energieprijzen te verzachten hebben ze in de UK warmteplekkenbeleid.

Meer informatie:

• Overzicht: Warme kamers door heel Nederland (Leger des Heils);
• Bericht: 70% Friese buurthuizen kunnen rekening niet betalen (Groot Sneek, november 2022);
• Artikel: Energiecoaches en warme buurthuizen in aanpak energiearmoede (Gemeente.nu, 2 november 2022);
• Brief: Onderzoek maatschappelijk vastgoed open te stellen als warme huiskamer (Katwijk, 13 oktober 2022);
• Artikel: Utrecht volgt niet Britse warmeplekkenbeleid vanwege energieprijzen (RTV Utrecht, 2 september 2022).

Scholen

Scholen krijgen een vaste vergoeding vanuit het Rijk voor het onderhoud van hun gebouw en het energiegebruik. De energielasten gaan een (groot) gat slaan in hun reserves. Brancheorganisaties zijn in gesprek met het Ministerie van BZK om te kijken of compensatie mogelijk is. Ondertussen inventariseert de PO-raad hoeveel de kosten zijn gestegen. Ambitie is voor 2050 alle scholen te verduurzamen. Als het benodigde geld hiervoor snel door het Rijk wordt geleverd, kan de energierekening snel weer omlaag. Ruim 70% van de gemeenten heeft tegenwoordig een Integraal Huisvestingsplan en weet welke scholen als eerste aan de beurt zijn. Zie in dit verband onze activiteiten rond het Deltaplan Scholen.

Meer informatie:

• Artikel: Armoede sijpelt de school binnen (RTV Utrecht, 27 september 2022);
• Bericht: Gasprijzen brengen scholen in het nauw (AOb, 15 september 2022);
• Bericht: Energieprijzen knelpunt voor schoolbesturen (PO-raad, 15 februari 2022);
• Enquête: Stijging energielasten scholen (PO-raad, september 2022);
• Ontwikkelwerk: Deltaplan Scholen (Bouwstenen, 2022);

Sportaccommodaties 

De dure energie raakt ook de sportverenigingen. Ze zijn bang voor ledenverlies en beweegarmoede waarmee ook de gevoeligheid voor infecties als COVID toeneemt. Daarom roept het NOC*NSF het kabinet op ervoor te zorgen dat Nederland in beweging blijft. Het kabinet komt met een compensatieregeling voor zwembaden. Voor andere sportaccommodaties is er compensatie via het gemeentefonds. 

Sportclubs kunnen zelf ook iets doen, bijvoorbeeld door korte douchetijden te hanteren of (bij vast laag energiecontract) ook niet leden de gelegenheid te geven om te douchen. Ook de ijsbaan kan later dan normaal opstarten en/of eerder weer dicht.

Meer informatie:

• Subsidie: Sportverenigingen met hoog energieverbruik kunnen vanaf nu gedeeltelijke compensatie aanvragen (maart 2023);
• Bericht; Compensatieregeling voor sportaccommodaties (NOS, november 2022);
• Bericht: Sluiting 6 ijsbanen en 200 zwembaden bij nieuw energiecontract (NOC*NSF, 8 september 2022);
• Artikel: Sluiting zwembaden en ijsbanen dreigt door hoge energieprijzen (Metro, 8 september 2022)
• Bericht: Energiecrisis raakt ook de sport vol (NOC*NSF, 1 september 2022);
• Bericht: Energierekening sportclubs kan omlaag (Duurzaam Gebouwd, 25 februari 2022);
• Bericht: Stijgende energielasten bron van zorg voor sportaanbieders (Mulier Instituut, 2022).

Buurthuizen

In 2021 stonden er al buurthuizen op omvallen door de stijgende energieprijzen, blijkt uit een enquête onder 250 Friese dorps- en buurthuizen. Dat is nu alleen maar toegenomen. LSA pleit voor warme plekken in buurten en wijken en heeft er een boekje over uitgebracht.  

In diverse gemeenten is er nieuwe aandacht voor kleinschalige buurtaccommodaties om te zorgen voor goede warmte-plekken. In Engeland wordt daar actief op ingezet. Utrecht heeft daar niet voor gekozen, omdat de gemeente wil dat mensen het thuis warm genoeg hebben.

Meer informatie:

• Boekje: Warm aanbevolen, buurthuizen en buurtkamers (LSA, december 2022);
• Artikel: Tijdelijk noodfonds energie voor maatschappelijke organisaties (Steenwijkerland, 9 december 2022);
• Artikel: Buurthuizen helpen bewoners met energiebesparing (LSA bewoners, 18 oktober 2022);
• Artikel: Energieprijzen gevaar voor dorps- en buurthuizen (Groot Sneek, 21 september 2022);
• Bericht: Buurthuizen kunnen BuurtBespaarBudget aanvragen (LSA, 15 september 2022);
• Artikel: Dorps- en buurthuizen 'op omvallen' (Omroep Fryslân, 17 december 2021);
• Artikel: Aalsmeer (NH) biedt gratis energieadvies (Radio Aalsmeer, 14 september 2022).

Bibliotheken

De Vereniging van Openbare Bibliotheken houdt er rekening mee dat door de stijgende energieprijzen de bibliotheken intensiever zullen worden gebruikt. Er zijn nog geen concrete acties voor uitgezet.

Musea en andere culturele organisaties

Ook deze organisaties hebben het extra zwaar met de huidige energieprijzen en inflatie. Vanwege de klimaatbeheersing die schilderijen en andere objecten nodig hebben, is de verwarming lager of uitzetten in de meeste gevallen geen optie.

Meer informatie:

• Artikel: Musea kunnen geen warme trui aantrekken (Museumvereniging, 21 oktober 2022)

Zorgaccommodaties

Ook bij zorgaccommodaties zijn er grote zorgen. Veel apparaten zijn grote energieslurpers en ook de verwarming moet op een aangename temperatuur worden gehouden.

Meer informatie:

• Artikel: Ook ziekenhuizen vrezen energierekening (NOS, 11 oktober 2022);
• Artikel: Energiekosten lopen zo op dat verpleeghuizen dreigen om te vallen (AD, 4 oktober 2022).

Monumenten

De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed krijgt regelmatig vragen over de energiecrisis. De Federatie Instandhouding Monumenten (FEM) heeft een enquete uitgezet om de problematiek in kaart te brengen.

Meer informatie:

• Webdossier energiecrisis en erfgoed (RCE);
• Veelgestelde vragen energiecrisis en erfgoed (RCE);
• Enquete gevolgen energieprijs voor monumenten (FIM, oktober 2022).

Werkplek

In tijden van Corona hebben veel werkgevers ingezet op meer thuiswerken: soms wel tot 50%. Vraag is of dat deze winter haalbaar is, nu de energieprijzen stijgen. 

Huurprijzen en lokale compensatie

In de meeste huurcontracten van maatschappelijke organisaties staat dat de huurprijs kan worden verhoogd met de inflatiecorrectie (CPI). Die is heel hoog. Gemeenten zijn op zoek naar een oplossing. Daarom hebben veel gemeenten eenmalig een andere huurprijs vastgesteld. Daarin zijn verschillende smaken: 

• Eenmalige korting op CPI: Apeldoorn; 
• Kerninflatie: Assen, Deventer, Groningen, Gouda, ‘s-Hertogenbosch, Houten, Maastricht, Tilburg, Veenendaal, Zwolle (5,7%);
• CPI afgetopt: Almere (6,5), Amsterdam (6,4%);
• CPI met aanvullende subsidie-maatregelen: Assen (voor culturele organisaties), Capelle, Gouda, West Betuwe,  Winterswijk;
• CPI: Assen (voor bedrijven en onderwijsinstellingen), Maastricht (voor markthuur) en Zoetermeer.

Meer informatie:

• Regeling: Tijdelijke compensatie energieprijzen maatschappelijke organisaties (Zaltbommel, 15 december 2022);
• Raadsbesluit: Noodfonds voor verenigingen (Gemeente Woensdrecht, 15 december 2022);
• Artikel: Verbroken Gazprom contracten moeten worden gecompenseerd (Gemeente.nu, 22 oktober 2022);
• Webinfo: Subsidie energiekosten maatschappelijke organisaties (Gouda);
• Bericht: Worstelen met huurprijzen (Bouwstenen, november 2022);
• Persbericht: Gemeente stelt noodfonds van 1,5 miljoen beschikbaar (Winterswijk, 25 oktober 2022);
• Collegebesluit: Gemeente komt met Winterplan 2022/2023 (Katwijk, 13 oktober 2022);
• Collegebesluit: Gemeente indexeert huurprijzen volgens de 'CPI alle huishoudens (jaargemiddelde)' (Gemeente West Betuwe, 10 oktober 2022);
• Collegevoorstel: Matiging huurprijs 2023 (Almere, oktober 2022) ;
• Collegebesluit: Huurindexering 2023 (Tilburg, oktober 2022);
• Persbericht: Gemeente komt met steunpakket (Gouda, 28 september 2022);
• Bericht: Lagere huur bij gebruik kerninflatie-index (Bouwstenen, september 2022);
• Bericht: Forse huurverhoging op komst (Bouwstenen, 19 mei 2022);
• Bericht: Gemeente Gouda roept maatschappelijke, culturele en sportorganisaties op om voor 27 november subsidie energiekosten aan te vragen.

Stijgende bouwkosten 

De bouwkosten stijgen snel, waardoor bouwprojecten worden vertraagd of niet van de grond komen.

Landelijke maatregelen

Vanuit het Rijk kwam de verplichting vanaf 10 oktober 2022 geen gas meer te kopen van Gazprom. Later werd dat uitgesteld tot begin 2023. Omdat Duitsland een Gazprom-dochter heeft genationaliseerd is dat weer van de baan. Er zijn evenwel organisaties die hun contract hebben beëindigd en die zitten nu met de hogere energieprijs. Een aantal overweegt voor deze hogere prijs een claim bij het Rijk neer te leggen. Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat ze hiervoor worden gecompenseerd.

 

Tijdens een Tweede Kamer-debat zijn twee moties aangenomen waarin de regering is gevraagd met extra energiehulp te komen voor maatschappelijke voorzieningen. In een beslisnota is te lezen dat dat voorstel naar verwachting 4 november 2022 klaar is, zodat het 18 en mogelijk 25 november in de ministerraad kan worden besproken. Het kan dan mee in de Najaarsnota die uiterlijk 1 december 2022 naar de Kamer gaat. 

Meer informatie:

• Onderzoek: Effecten afschaffing teruggaafregeling non-profit organisaties (CE, september 2023);
• Bericht: Gemeenten krijgen geld voor compensatie energieprijs publieke voorzieningen (Rijksoverheid, november 2022);
• Artikel: Tweede Kamer wil compensatie verbreken contracten Gazprom (Gemeente NU, november 2022);
• Artikel: Duitse nationalisatie Gazprom-dochter biedt Nederlandse gemeenten uitweg (NOS, 15 november 2022);
• Bericht: Worstelen met rijkssubsidies (Bouwstenen, november2022);
• Routekaart Klimaat en Energie (VNG, november 2022);
• Motie over energiekosten scholen en culturele instellingen (22 september 2022);
• Motie over energiekosten sportverenigingen (22 september 2022);
• Artikel: Alg. beschouwingen energierekeningen en prijsplafond (Parlement, september 2022);
• Verslag: Politieke beschouwingen antwoord 1e termijn (Tweede Kamer, 22 september 2022);
• Artikel: Gemeenten nog niet verplicht tot opzeggen Russische gascontracten (NOS, 6 september 2022)